فرزند اول به دلیل جایگاه ویژه ای که در خانواده دارد، خصوصیات روانشناسی متفاوتی نسبت به سایر فرزندان در رفتارهایش از خود بروز می دهد.
ذوق و انرژی بیشتر والدین کافی است تا فرزند اول، جور دیگری بار بیاید. به همین جهت ویژگی های شخصیتی آنها با سایر فرزندان اغلب متفاوت است که از شیوه های مختلف توجه و تربیت والدین منشا می گیرد.
دوران حکومت فرزند اول
در یک نگاه کلی می تواند فرزند اول را با خصوصیاتی همچون رهبر، هدفمند، کمال گرا، مصمم، جدی، مسئول، هشیار و ارباب منش در نظر گرفت. او وظیفه شناس تر، جاه طلب تر و سلطه جوتر از خواهر و برادرهای کوچک تر از خود است. فرزند اول در دانشگاه های معروفتر به خوبی خود را نشان می دهد. همچنان که در رشته های مشکل تری مانند پزشکی، مهندسی و حقوق می درخشد. معمولاً والدین به هنگام تولد فرزند اول خوشحالترند و وقت و توجه زیادی را صرف بچه تازه می کنند. فرزند اول معمولاً مورد توجه فوری و تقسیم نشده والدین خود قرار می گیرد. نکته مثبت این توجه ویژه آن است که اعتماد به نفس را به او القا می کند. نکته منفی این است که می تواند او را کمی به احساس ارباب منشی متمایل سازد.
بعد از تولد فرزند دوم
اما با ورود فرزند دوم، آن ها دیگر کانون توجه نیستند و دیگر آن مراقبت و محبت همیشگی را دریافت نمی کنند. در واقع، دیگر جایگاه و مرکزیت گذشته را ندارند. محبتی که فرزندان اول در طول مدت حکومت خود دریافت می کنند اکنون باید تقسیم شود. آن ها اغلب باید به این جبر که نخست باید نیازهای نوزاد جدید برآورده شده و بعد به آنها رسیدگی شود، تن در دهند. هیچ کس نمی تواند از فرزند اول انتظار داشته باشد این جابجایی شدید را بدون ترتیب دادن مبارزه، تحمل کند. او سعی خواهد کرد جایگاه سابق قدرت و مصونیت خود را دوباره به دست آورد. هرچند که این مبارزه از همان آغاز محکوم به شکست است.
تغییر و تنزل مقام
همه فرزندان اول، ضربه تغییر و تنزل مقام خود در خانواده را احساس می کنند. اما آن هایی که بسیار نازپرورده بار آمده اند، بیشتر صدمه می خورند. هم چنین، درجه این صدمه به سن فرزند اول به هنگام تولد رقیب نیز بستگی دارد. در مجموع، زمانی که فرزند دوم وارد می شود، هر چه فرزند اول بزرگ تر باشد، محرومیت کمتری را احساس خواهدکرد. برای نمونه، یک کودک ۸ ساله، در مقایسه با کودک ۲ ساله، از تولد یک همشیر کمتر ناراحت می شود. از امتیازات فرزند اول بودن این است که وقتی خواهران یا برادران بزرگ تر می شوند، فرزند اول اغلب نقش مربی، معلم، ناظم و رهبر را ایفا می کند، زیرا والدین از او انتظار دارند در مراقبت از خواهر و برادرهای کوچک تر به آنها یاری رساند.
ویژگی های روانشناسی فرزند اول خانواده
این تجربیات معمولاً به فرزند اول کمک می کند از لحاظ عقلانی بیشتر از فرزندان کوچک تر پخته شود. فرزندان اول اغلب به سوی گذشته گرایش دارند، حسرت گذشته را می خورند و نسبت به آینده بدبین هستند. فرزندان اول که یک زمانی مزه محبت های ویژه و قدرت را چشیده اند، در طول زندگی هم چنان به همان دوران خوش می اندیشند. آن ها علاقه زیادی نیز به حفظ کردن نظم و اقتدار دارند. آن ها سازمان دهندگانی خوب، آدم هایی با وجدان و وظیفه شناس و از لحاظ نگرش خودکامه و محافظه کار می شوند.
